เพื่อให้สามารถติดตามและประเมินการพัฒนาระบบนวัตกรรมทั้งในระดับประเทศ ในระดับภูมิภาค และในระดับสาขา หลายประเทศจึงได้มีการพัฒนาเครื่องมือชี้วัดใช้ในการวัดระดับการเติบโตและการพัฒนาของระบบนวัตกรรม ตัวอย่างเช่น ในระดับนานาชาติ การวัดประสิทธิภาพประสิทธิผลของระบบนวัตกรรมระดับประเทศได้มีการศึกษาวิจัยกำหนดดัชนีและตัวชี้วัดที่สามารถนำมาประยุกต์ใช้เทียบเคียง (Benchmark) เพื่อประเมินขีดความสามารถเชิงนวัตกรรมอยู่หลายดัชนี และถูกจัดทำโดยหลายหน่วยงานที่ได้รับความเชื่อถือด้วยกัน อาทิ การจัดอันดับความสามารถในการแข่งขันระดับโลก (World Competitiveness Ranking) โดย International Institute for Management Development (IMD) ดัชนีขีดความสามารถในการแข่งขันระดับโลก (Global Competitiveness Index) โดย World Economic Forum (WEF) และ ดัชนีนวัตกรรมระดับโลก (Global Innovation Index, GII) โดย European Institute of Business Administration (INSEAD) และ World Intellectual Property Organization (WIPO)
การติดตามและประเมินการพัฒนาของระบบนวัตกรรมด้วยข้อมูลดัชนีนวัตกรรมเหล่านี้จะเป็นประโยชน์อย่างยิ่งสำหรับการพัฒนาแนวทางและข้อเสนอแนะสำหรับพัฒนาและสร้างความเข้มแข็งให้กับระบบนวัตกรรมอย่างตรงจุด ตัวอย่างเช่น จากผลการศึกษาดัชนีนวัตกรรมระดับโลก GII ปี 2018 ดำเนินการโดย สถาบันนโยบายสาธารณะ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ และ สำนักงานนวัตกรรมแห่งชาติ (องค์การมหาชน) ได้มีการวิเคราะห์จุดแข็งและจุดอ่อนพบว่า ประเทศไทยมีตัวชี้วัดที่อยู่ในระดับปานกลางหรือเป็นจุดอ่อนที่ต้องเร่งพัฒนาและปรับปรุงจำนวนทั้งสิ้น 30 ตัวชี้วัด การกำหนดมาตรการทั้งทางตรงและทางอ้อมที่เกี่ยวข้องกับปรับปรุงตัวชี้วัดเหล่านี้จะเป็นการช่วยยกระดับอันดับดัชนี GII ของประเทศไทย นอกจากดัชนีนวัตกรรมระดับโลก GII แล้ว ในประเทศไทยได้มีการศึกษาและพัฒนาเครื่องมือวัดและประเมินศักยภาพที่เกี่ยวข้องกับระบบนวัตกรรม ทั้งในระดับเมือง ระดับอุตสาหกรรม อีกด้วย
ถึงแม้การศึกษาและพัฒนาเครื่องมือวัดและประเมินศักยภาพเหล่านี้จะมีเป้าหมายและระดับการพิจารณาที่แตกต่างกัน แต่มีความเชื่อมโยงกันในการส่งต่อศักยภาพจากระดับองค์กร สู่ระดับสาขาอุตสาหกรรม สู่ระดับพื้นที่ และสู่ระดับชาติ ซึ่งจะมีปัจจัยชี้วัดสำคัญบางส่วนที่เชื่อมโยงกัน และถือได้ว่าเป็น “ปัจจัยเชิงกลยุทธ์” ที่ส่งผลต่อการสร้างความเข้มแข็งของระบบนวัตกรรมไทย การใช้ประโยชน์เครื่องมือเหล่านี้ในการติดตามข้อมูลเชิงระบบจึงจะมีส่วนช่วยในการออกแบบและวางแผนการพัฒนาระบบนวัตกรรมไทย
สำนักงานนวัตกรรมแห่งชาติ (องค์การมหาชน)
73/2 ถนนพระรามที่ 6 แขวงทุ่งพญาไท เขตราชเทวี กรุงเทพฯ 10400
02-017 5555, Fax: 02-017 5566 info@nia.or.th